Sztum Circular Economy – odpowiedzią na współczesne wyzwania klimatyczne

Konsorcjum realizujące projekt:

  • Miasto i Gmina Sztum (lider projektu)
  • Politechnika Gdańska, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska
  • Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk
  • International Development Norway  (partner z kraju Państwa – Darczyńcy)

Obszar projektu: Gospodarka o obiegu zamkniętym, zielony i niebieski wzrost, przeciwdziałanie zmianom klimatu

Cel projektu: stworzenie nowego, zintegrowanego programu wsparcia GOZ w działaniach komunikacyjno – informacyjnych w sferze lokalnej, regionalnej i międzynarodowej, jako odpowiedź na problemy środowiskowe, społeczne i ekonomiczne związane z koniecznością poprawy elementów procesów gospodarki w obiegu zamkniętym

Opis projektu:
Projekt składa się z 4 komponentów (bloków) opracowanych przez partnerów z Polski i Norwegii, które są  zróżnicowane pod względem zakresu i treści. Działania przewidziane w każdym z bloków tematycznych przyczynią się do stworzenia trwałych warunków dla działalności w dziedzinie GOZ na terenie Gminy Sztum, a także umożliwią partycypację i współpracę ogółu społeczeństwa z lokalnymi podmiotami sfery gospodarki i ochrony środowiska w regionie Morza Bałtyckiego.
Projekt przewiduje realizację działań inwestycyjnych oraz działań miękkich, które będą prowadzone równolegle w okresie realizacji projektu i będą się wzajemnie uzupełniały. Działania inwestycyjne obejmują budowę Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych w Sztumskim Polu oraz hali naprawczo-magazynowo-wystawienniczej w Sztumie. W hali powstanie również społeczno-cyrkularna stacja materiałów „Druga Szansa”, które będzie pełniła nie tylko funkcję punktu napraw, ale także miejsca generującego nowy ruch społeczny związany ze wzmocnieniem idei gospodarki o obiegu zamkniętym.  
Liczne działania miękkie mają na celu rozpowszechnienie idei gospodarki cyrkularnej w Gminie Sztum, ale także propagowanie współpracy regionalnej i międzynarodowej. To również szeroko rozumiana promocja i edukacja ekologiczna (m.in. publikacje, newslettery, seminaria, konferencje, warsztaty dla dzieci i młodzieży, stworzenie narzędzi e-learningowych, hackathon, SferaLab) oraz innowacyjne sposoby angażowania mieszkańców w działalność na rzecz zrównoważonej gospodarki odpadami.

Okres realizacji projektu: 28.02.2022 – 30.04.2024

Poziom dofinansowania: 85 %
Budżet projektu: 5 122 312,21 PLN (1 169 798,17 EUR)
Budżet PG: 274 320,40 PLN
Program finansujący:  Program Operacyjny „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu”, Działanie pilotażowe: Wzmocnienie realizacji gospodarki o obiegu zamkniętym.
Operatorzy Programu: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

Realizacja zadań w projekcie:

Jednym z pierwszych wydarzeń projektowych (który oficjalnie rozpoczął się na początku marca 2022) była konferencja początkowa projektu. Wydarzenie odbyło się w dniach 8-9 czerwca 2022 w Bibliotece Kwadro w Sztumie i zostało uroczyście otwarte przez Burmistrza Miasta i Gminy Sztum, Pana Leszka Tabora. Wzięli w nim udział partnerzy projektu, zaproszeni goście i prelegenci, m.in.: Weronika Haustein, Konsul Honorowy Królestwa Norwegii oraz Andrzej Lemanowicz, Dyrektor Zakładu Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Elblągu. Pierwszy dzień dwudniowego wydarzenia był połączony z briefingiem prasowym. Natomiast w drugim dniu konferencji (9 czerwca 2022) odbyło się wewnętrzne spotkanie partnerów, na którym omówiony został m.in. harmonogram prac w projekcie na najbliższe miesiące.
W dniach 9-10 oraz 21-22 czerwca 2022 r. miała miejsce pierwsza edycja seminarium ekologicznego dla młodzieży ze sztumskich szkół podstawowych. Młodzież z klas piątych dwóch szkół (SP nr 1 im. Jana Pawła II oraz SP nr 2 im. Maksymiliana Golisza) wraz z rodzicami i gronem pedagogicznym miała okazję zmierzyć się z ideą GOZ oraz zero waste w teorii i praktyce. Druga edycja seminariów została przeprowadzona 30-31 maja 2023 r. w Zespole Szkół w Czerninie, a także 5-6 czerwca 2023 r. w Zespole Szkół w Gościszewie. Trzecia edycja wydarzenia odbyła się 25-26 marca 2024 r. w Szkole Podstawowej w Nowej Wsi, zaś 11-12 kwietnia 2024 r. ponownie w murach Szkoły Podstawowej nr 2 w Sztumie. Zajęcia prowadzone były przez zespół z Katedry Technologii w Inżynierii Środowiska w składzie: dr inż. Karolina Fitobór, Ewa Kamińska oraz mgr inż. Anna Wilińska-Lisowska. Intensywny harmonogram dwudniowych seminariów obejmował wykłady tematyczne dotyczące m.in. wpływu człowieka na zmiany klimatu oraz potencjalnych działań adaptacyjno-mitygacyjnych, zrównoważonej gospodarki odpadowej i racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem zasobów wodnych oraz warsztaty twórczego recyklingu. W drugim dniu seminariów odbyły się szkolne narady klimatyczne, podczas których uczestnicy wspólnie wypracowali agendy będące zbiorem zasad proekologicznego stylu życia oraz funkcjonowania jednostki, takiej jak szkoła. Agendy klimatyczne w formie pamiątkowych tablic zawisły na szkolnych korytarzach. Seminarium ekologiczne dla dzieci i młodzieży jest jednym z cyklicznych zadań w projekcie „Sztum Circular Economy – odpowiedzią na współczesne wyzwania klimatyczne”, przewidzianym do realizacji w latach 2022-2024.
3 września 2022 r. podczas Dni Ziemi Sztumskiej, w parku miejskim w Sztumie odbył się Dzień z Klimatem. Organizatorem wydarzenia był lider projektu Sztum Circular Economy - Miasto i Gmina Sztum. W ramach wydarzenia przewidziano liczne aktywności, w tym: edukacyjną grę terenową, quiz wiedzy przyrodniczej, warsztaty kulinarne w duchu "zero waste". Dużym powodzeniem cieszył się również punkt wymiany rzeczy "Drugie życie", gdzie mieszkańcy mogli skorzystać z szerokiej oferty produktów z tzw."drugiej ręki". Druga edycja Dnia z Klimatem odbyła się 9 września 2023 r. Organizację wydarzenia wspierał zespół z Katedry Technologii w Inżynierii Środowiska. Partnerzy z Politechniki Gdańskiej przygotowali dla mieszkańców gminy Sztum prelekcję na temat cyrkularnej gospodarki odpadami oraz quiz wiedzy.
14 listopada 2022 r. w Elblągu miało miejsce spotkanie inicjujące funkcjonowanie interdyscyplinarnej grupy zadaniowej Task Force przy Stowarzyszeniu Gmin RP Euroregion Bałtyk. W spotkaniu wzięli udział partnerzy projektu Sztum Circular Economy oraz przedstawiciele jednostek administracji samorządowej, instytucji naukowych oraz podmiotów związanych z gospodarką komunalną i ochroną środowiska. Podczas spotkania można było wysłuchać licznych inspirujących prelekcji, natomiast panel dyskusyjny z udziałem ekspertów był okazją do wymiany poglądów na temat bieżących wyzwań środowiskowych. Podsumowaniem spotkania były warsztaty ko-kreacyjne. Uczestniczy zostali podzieleni na dwie grupy tematyczne (grupa „Energia” oraz „Woda, odpady, produkcja”), przed którymi postawiono zadanie zidentyfikowania lokalnych problemów. W kolejnych miesiącach grupy zadaniowe będą pracować nad inicjatywami, które mogą przyczynić się do przeciwdziałania zmianom klimatu i łagodzenia ich skutków, a także pomogą wdrażać zielono-błękitne rozwiązania oraz wzmacniać realizację działań spójnych z ideą gospodarki o obiegu zamkniętym.
Na przełomie listopada i grudnia 2022 r. w Elbląskim Parku Technologicznym dzieci z Miasta i Gminy Sztum wzięły udział w cyklu warsztatów interaktywno-edukacyjnych SferaLab. Działaniem w ramach projektu SCE w 2022 r. objętych zostało 120 uczniów z 5 sztumskich szkół. Druga edycja SferaLab odbyła się w maju 2023 r. W czterech spotkaniach uczestniczyli uczniowie z SP nr 1 oraz SP nr 2 w Sztumie, a także z ZS w Czerninie i ZS w Gościszewie. Zajęcia miały na celu łączyć przystępnie omówioną wiedzę teoretyczną z praktyką laboratoryjną. W ramach zajęć uczniowie mogli dowiedzieć się m.in. co oznacza pojęcie ślad węglowy oraz ślad wodny, a także co kryje się pod terminem cykl życia produktu. Natomiast wspólnie z pracownikami naukowymi Politechniki Gdańskiej zastanawiali się, jak dbać o środowisko w codziennym życiu oraz dlaczego warto zostać inżynierem środowiska.
W dniach 8-9 grudnia 2022 r. w Olsztynie odbyła się konferencja organizowana w ramach projektu Sztum Circular Economy oraz Dorocznego Forum Interesariuszy Euroregionu Bałtyk. Głównym założeniem spotkania była wymiana doświadczeń polskich i zagranicznych partnerów w działaniach na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Podczas sesji tematycznych eksperci debatowali nad efektywnym wdrażaniem modelu cyrkularnego w gospodarce, a także wyzwaniach związanych z transformacją energetyczną. Drugi dzień konferencji poświęcony był spotkaniom roboczym, m.in. członków konsorcjum projektu SCE.
W dniach 25-27 kwietnia 2023 r. partnerzy projektu Sztum Circular Economy uczestniczyli w wizycie studyjnej do Norwegii, połączonej z polsko-norweskimi warsztatami ko-kreacji. Celem wydarzenia było przybliżenie polskim partnerom najlepszych praktyk i innowacyjnych metod w realizacji cyrkularnej gospodarki odpadowej, a także proekologicznych działań społecznych i edukacyjnych stosowanych w norweskich gminach. Partnerzy projektu SCE odwiedzili m.in. stację recyklingu Haraldrud w Oslo oraz stację Yggeset w gminie Asker, stację cyrkularną Resirkula w gminie Hammar, biogazowanię i centrum edukacyjne Den Magiske Fabrikken w Tønsberg oraz siedzibę organizacji działającej na rzecz ochrony norweskiego środowiska Hold Norge Rent (Keep Norway Beautiful).
20 października 2023 r. uroczyście otwarto pierwszy obiekt wybudowany w ramach projektu Sztum Circular Economy. Nowoczesny Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych to ważna inwestycja i kolejny krok w efektywnym wdrażaniu gospodarki o obiegu zamkniętym w gminie Sztum. W wydarzeniu udział wzięli Burmistrz Miasta i Gminy Sztum Leszek Tabor, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego Józef Sarnowski, przedstawiciele samorządu oraz partnerzy projektu. Wydarzenie uświetnił występ artystyczny przygotowany przez młodzież ze sztumskich szkół (we współpracy ze Sztumskim Centrum Kultury), który był interpretacją publikacji informacyjno-edukacyjnej dotyczącej adaptacji do zmian klimatu, powstałej dzięki projektowi SCE.
W dniach 23-24 stycznia 2024 r. uczniowie szkół podstawowych z gminy Sztum wzięli udział hackathonie pod nazwą „NORWEGIAN CIRCULAR SCHOOL CHALLENGE – ZAMYKAMY OBIEG!” zorganizowanym w ramach projektu „Sztum Circular Economy – odpowiedzią na współczesne wyzwania klimatyczne”. Podczas dwudniowego wydarzenia dziesięć drużyn pracowało pod opieką moderatorów z norweskiej organizacji pozarządowej Ungt Entreprenørskap nad rozwiązaniami wspierającymi wprowadzenie zasad gospodarki obiegu zamkniętego w szkolnym środowisku lub jego najbliższym otoczeniu. Młodzież zaprezentowała swoje pomysły w formie krótkich prezentacji przed jury złożonym z partnerów projektu SCE, któremu przewodniczył Burmistrz Miasta i Gminy Sztum Leszek Tabor. Pięć zwycięskich projektów (m.in. lodówka i szafa społeczna, restauracja zero waste czy też łąka kwietna) będzie dalej rozwijanych pod kątem możliwości wdrożenia w gminie w kolejnym etapie warsztatów, którym jest program mentorski prowadzony przy wsparciu merytorycznym wykładowców z Politechniki Gdańskiej.
Dokument do pobrania: https://sztum.pl/ksiega-dobrych-praktyk-polskich.html
Dokument do pobrania: https://sztum.pl/kompedium-inwestycji-w-procesy-goz.html